W tych trudnych czasach biznes przenosi się do online’u mocniej i szybciej niż dotychczas. Na szybko zamawiasz nowe grafiki lub zdjęcia na portale społecznościowe, nową stronę internetową lub rozbudowujesz dotychczasową dodając do niej sklep lub formularz kontaktowy, aby sprzedawać swoje produkty, ale czy pomyślałeś o podpisaniu umowy i przeniesieniu praw autorskich do tego co zamówiłeś?
Jeżeli nie, to nic straconego, możesz poprosić twórcę o podpisanie umowy o przeniesienie praw autorskich także po tym, jak wykonał dla Ciebie zamówione prace.
Poniżej lista, PIĘCIU najważniejszych według mnie zasad jakimi należy się kierować zawierając umowę o przeniesienie praw autorskich, przeczytaj zanim podpiszesz!
- UMOWĘ ZAWRZYJ W FORMIE PISEMNEJ
Pierwszy i najważniejszy krok – pamiętaj o podpisaniu umowy! Dlaczego? A no dlatego, że ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowi jednoznacznie, że umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Dla przypomnienia! – Zachowanie formy pisemnej wymaga złożenia podpisu pod dokumentem obejmującym treść umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe przez obie strony.
Najczęstszym sposobem zawarcia umowy w formie pisemnej jest złożenie przez strony umowy własnoręcznych podpisów na dokumencie obejmującym jej treść, w miejscu do tego wskazanym tj. na końcu treści umowy.
- OKREŚL PRZEDMIOT UMOWY I POLA EKSPLOATACJI
Przedmiot umowy to nic innego jak opisanie w umowie dzieła (utworu), które ma powstać i do którego następnie mają zostać przeniesione majątkowe prawa autorskie.
Określając przedmiot umowy należy mieć na uwadze, że prawo autorskie zabrania przenoszenia wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości, stanowiąc wprost, że tego rodzaju umowa jest nieważna.
W świetle powyższego dozwolone jest zatem zawarcie umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworów mających powstać w przyszłości, jeżeli tylko przeniesienie praw nie obejmuje całego przyszłego dorobku twórczego autora.
Stanowisko powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie np. Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w wyroku z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie o sygnaturze I ACa 72/0, w którym sąd stwierdza: „Dopuszczalna jest umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworów mających powstać w przyszłości, jeżeli tylko nie obejmuje ona całego przyszłego dorobku twórczego autora”.
Równie kluczową do określenia w umowie o przeniesienie praw autorskich kwestią jest określenie pól eksploatacji, czyli – mówiąc mniej prawniczym językiem – określenie tego w jaki sposób osoba, na którą zostaną przeniesione majątkowe prawa autorskie do stworzonego utworu, może z tego utworu korzystać.
Przykładowy katalog pól eksploatacji znajduje się w art. 50 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
- w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
- w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Zawierając umowę można posłużyć się ww. polami eksploatacji, ale także ująć w umowie inne pola eksploatacji, które nie występują w tym katalogu, ale są stronom umowy znane w momencie jej zawierania.
Podkreślenia wymaga sformułowanie: „znane w momencie jej zawierania”, albowiem ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych w art. 41 ust. 4 stanowi jednoznacznie – umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.
- OKREŚL WYNAGRODZENIE ZA PRZENIESIENIE PRAW AUTORSKICH
W przypadku braku określenia w umowie, że przeniesienie praw autorskich do stworzonego utworu ma charakter nieodpłatny, oznacza, że twórcy utworu należy się wynagrodzenie.
Co do zasady twórcy utworu przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie przez nabywcę z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji. Dlatego też w umowie warto dokładnie określić czy wynagrodzenie określone w umowie za przeniesienie majątkowych praw autorskich dotyczy tylko wynagrodzenia za jedno wskazane w umowie pole eksploatacji, czy też za wszystkie pola eksploatacji w niej wymienione.
- OKREŚL TERMIN PRZENIESIENIA PRAW AUTORSKICH
Co do zasady prawa autorskie przechodzą na nabywcę w momencie przyjęcia przez niego utworu, jednakże strony umowy mogą uregulować tę kwestię w umowie odmiennie, np. że prawa autorskie do utworu przechodzą na nabywcę utworu z chwilą zapłaty całości wynagrodzenia za wykonany utwór.
- DODAJ MOŻLIWOŚĆ DOKONYWANIA ZMIAN W UTWORZE I WŁASNOŚĆ EGZEMPLARZA UTWORU
Twórca praw autorskich, jeżeli nic innego nie wynika z umowy, zachowuje wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, mimo że w umowie postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych.
Oznacza to, że nabywca praw autorskich chcący wykonywać prawa zależne do utworu, musi je sobie wyraźnie zagwarantować w zawieranej umowie, w przeciwnym przypadku, prawo to pozostaje przy twórcy.
Dla przypomnienia wskazać warto, iż prawami zależnymi do utworu są prawa do rozporządzania i korzystania z opracowania utworu, takiego jak w szczególności tłumaczenie, przeróbka czy adaptacja utworu.
Umowa stron może zatem przewidywać zezwolenie na wykonywanie autorskich praw zależnych bądź przenosić prawo do decydowania o ich wykonywaniu.
Zezwolenie oznacza zgodę na określone działanie, natomiast przeniesienie zezwolenia oznacza, że podmiot praw autorskich traci swoje uprawnienie w tym zakresie (T. Targosz, w: Prawo autorskie i prawa pokrewne, red. D. Flisak). Sam zakres zezwolenia, jak i przeniesienia zezwolenia mogą zaś być ograniczone, tak do określonego rodzaju sposobu korzystania z dzieła, jak i do określonego terytorium czy do określonych ram czasowych (M. Kępiński, w: System Prawa Prywatnego).
Na koniec należy jeszcze pamiętać o tym, że przeniesienie praw autorskich i przeniesienie własności egzemplarza utworu na nabywcę nie są pojęciami tożsamymi. Jak wskazuje bowiem judykatura (m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25.01.2018 r. sygnatura II FSK 33/16) przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu oraz przejście autorskich praw majątkowych nie powoduje przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza utworu.
To oznacza, że należy obydwie powyższe kwestie uregulować odrębnie w umowie, gdyż, wbrew powszechnemu mniemaniu wielu osób, przeniesienie praw autorskich do utworu nie spowoduje automatycznego przeniesienia własności egzemplarza utworu na nabywcę.
